Geestelijke gezondheidszorg in de eerste lijn

Eerstelijnsdiensten helpen om betere zorg te bieden aan dak- en thuisloze personen die een verslavingsproblematiek kennen.

Lees het persbericht en vind de lijst van ondersteunde projecten hier.

Uit de Tellingen Dak- en Thuisloosheid blijkt dat bij 30,1% van de getelde personen een vermoeden van geestelijke gezondheidsproblemen bestaat en bij ongeveer 28,8% een vermoeden van verslavingsproblematieken. Uit de cijfers blijkt ook het belang van preventieve aanpakken (bv. Voorkomen van uithuiszettingen) en vroeginterventie. De cijfers tonen ook de hoge druk aan op de de dak- en thuislozen sector.

Eerstelijnsdiensten die werken op het vlak van dak- en thuisloosheid (inclusief huisvesting) en geestelijke gezondheid (inclusief verslavingen), getuigen van die gespannen situatie en trekken al vele maanden aan de alarmbel.

Hun vaststellingen duiden op:

• het druggebruik en de zichtbaarheid ervan nemen toe;
• de algemene gezondheidstoestand van dak- en thuisloze personen die een verslavingsproblematiek neemt af, hulpverleners zijn niet altijd opgeleid om hiermee om te gaan;
• de profielen van dak- en thuisloze personen met een verslaving, worden steeds meer divers: meer jonge mensen, gezinnen, NBMV’s, (al dan niet zwangere) vrouwen en nieuwkomers;
• organisaties hebben het steeds moeilijker om om te gaan met de consequenties van nieuwe middelen die gebruikt worden en vaak uiting geven aan een toename van geweld tussen gebruikers naar eerstelijnswerkers toe. Ook hier voelen ze zich onvoldoende uitgerust.

Door die situatie wordt nood nog prangender aan:

• huisvesting, de enige mogelijke optie om herstel mogelijk te maken;
• laagdrempelige, toegankelijke (24 uur), intersectorale begeleiding, met opvolging en zorg op maat.

Met deze projectoproep ondersteunen het Fonds Dr. Daniël De Coninck en de Koning Boudewijnstichting projecten van eerstelijnsdiensten die werken met (potentieel) dak- en thuisloze personen met een verslavingsproblematiek.

De geselecteerde projecten steunen op intersectorale samenwerking tussen de huisvestingssector en/of de dak- en thuisloosheidssector en/of de geestelijke gezondheids- en verslavingszorg.

Samenwerking tussen de eerste lijn en geestelijke gezondheidszorg versterken door coaching

Zorg- en welzijnsprofessionals van de eerste lijn krijgen steeds vaker te maken met mensen met psychische problemen. Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor deze individuen en gezinnen. Maar ze komen op dat vlak niet altijd beslagen op het ijs. Ze missen soms het bewustzijn, de kennis en de vaardigheden om deze problemen te herkennen, te detecteren en aan te pakken.

Psychische aandoeningen blijven daardoor onder de radar. En dit terwijl iedereen gebaat is bij een zo vroeg mogelijk ingrijpen. De persoon met een psychische kwetsbaarheid kan dan snel geholpen worden en kwaliteitsvolle zorg krijgen, wat hun integratie in de samenleving ten goede komt. Bovendien ontstaat er geen flessenhals bij de overbelaste tweedelijnszorg.

Het Fonds Julie Renson, het Koningin Fabiolafonds, het Fonds Dr. Daniël De Coninck en de Koning Boudewijnstichting slaan de handen in elkaar om de aanpak van geestelijke gezondheid in de eerste lijn te versterken. Ze bewandelen een dubbel spoor: de kennis van eerstelijnsprofessionals verbeteren, en de samenwerking tussen de eerste lijn en partners in de geestelijke gezondheidszorg versterken.

Drie instrumenten zetten ze in om geestelijke gezondheid in de eerste lijn te versterken:

• een award uitreiken aan inspirerende voorbeelden.
• publicatie met internationale voorbeelden ter inspiratie:
• een projectoproep om de samenwerking tussen eerstelijn en gespecialiseerde zorgverleners te bevorderen; 

Award
Overal zijn er pioniers. Ook op het vlak van geestelijke gezondheid in de eerste lijn zijn er al organisaties met vernieuwende oplossingen om de competenties van eerstelijnsactoren aan te scherpen en de eerste lijn en geestelijke gezondheid beter te integreren. Het Fonds Julie Renson, het Koningin Fabiolafonds, het Fonds Dr. Daniël De Coninck en de Koning Boudewijnstichting reikten aan zes van hen de award ‘Geestelijke gezondheid in de eerste lijn’ uit. Elke laureaat ontving in het voorjaar van 2021 10.000 euro. Lees het persbericht hier.

Publicatie met internationale voorbeelden
De vier partners voor geestelijke gezondheid in de eerste lijn willen via het financieren van publicaties organisaties in de eerste lijn inspireren. Een eerste publicatie, van de hand van Mark Leys van de Vrije Universiteit Brussel, brengt buitenlandse voorbeelden voor de samenwerking tussen eerste lijn en de geestelijke gezondheidszorg in kaart.

Projectoproep
Een manier om geestelijke gezondheidszorg beter te integreren in de eerste lijn en om de continuïteit van deze zorg te garanderen, is om deze zorg- en welzijnswerkers beter te laten samenwerken met elkaar. Het gaat dan niet alleen om de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg, maar ook om informele zorg.

Het Fonds Julie Renson, het Koningin Fabiolafonds, het Fonds Dr. Daniël De Coninck en de Koning Boudewijnstichting willen deze samenwerking tussen de actoren in de eerste lijn en de geestelijke gezondheidszorg in wijken verbeteren en verduurzamen. Ze lanceren daarvoor een projectoproep. Ondersteunde projecten krijgen 40.000 euro om tijd en energie vrij te maken en coaching door een coach uit een pool opgeleid door de Koning Boudewijnstichting om de samenwerking verder uit te bouwen en te versterken.