Buren voor buren
Vlak naast de apotheek die het begin van de Leuvense wijk Terbank markeert, staat een houten ideeënbox te wachten op de dromen en wensen van de bewoners. De bus moet helpen van Terbank een Zorgzame Buurt te maken – een buurt waar bewoners uitkijken voor elkaar.
Terbank is een van de meest vergrijsde wijken van Leuven. De afgelopen jaren vestigden er zich steeds meer jonge gezinnen. Maar de contacten tussen de bewoners zijn oppervlakkig. Hoe creëer je op zo’n plek de nodige verbinding, zodat bewoners het evident gaan vinden om voor elkaar te zorgen?
Zeker één straat is al op de goede weg, zegt Ilse Noens, die met haar man en twee kinderen in een doodlopende straat in de wijk woont. “Aan het eind van onze straat is er een pleintje dat vanzelf tot ontmoeting uitnodigt. Wij proberen iedereen te betrekken bij het leven in de straat, bijvoorbeeld met een nieuwjaarsreceptie of een zomerbarbecue. En we proberen zorg te dragen voor elkaar.” Zo telt de straat van Ilse ook twee ‘inclusiehuizen’ van Alvinnenberg, een woon- en ondersteuningscentrum voor mensen met een mentale beperking in de wijk. Wouter*, nu nog in Alvinnenberg, verhuist binnenkort naar zo’n eigen woning. “Wij zijn een steunfiguur voor hem. Hij is alleen op de wereld en heeft alleen Alvinnenberg om op terug te vallen. De bedoeling is om hem al voor zijn verhuizing meer in te bedden in de wijk.” Wouter kan altijd bij Ilse terecht als hij met iets zit of hulp nodig heeft. “En hij helpt ons ook: als hij bijvoorbeeld boodschappen doet, vraagt hij of wij niets nodig hebben. Dat is dan meteen een opstapje om een babbeltje te slaan en te kijken of alles ok is. We hopen dergelijke verbindingen breder te trekken naar de rest van de wijk. Er zijn veel mensen die zich willen engageren.”
Burenhulp
Want dat is de bedoeling van Zorgzaam Terbank: bekijken met de bewoners wat ze nodig hebben en hoe andere bewoners hen daarmee kunnen helpen. “Iedereen heeft talenten, al beseffen mensen dat niet altijd van zichzelf”, zegt Elke Peersman van dienstencentrum Ruelenspark, dat Zorgzaam Terbank trekt. “We zetten een systeem van burenhulp op, waarbij we buren die hulp nodig hebben matchen met buren die kunnen helpen.”
Neem nu het oudere echtpaar in de straat dat graag thuishoudt, maar dat met plezier de pakjes van webshops in ontvangst neemt voor tweeverdieners die overdag niet thuis kunnen zijn. Of Alvinnenberg, dat nu al zijn eigen feestzaal ter beschikking stelt van een wijk waar een schrijnend tekort is aan plekken waar buurtbewoners gewoon kunnen samenkomen. “Het gaat om kleine interacties waar veel uit kan groeien.”
Zorgzaam Terbank – dat past in het proefproject voor geïntegreerde zorg Zorgzaam Leuven – krijgt steun van het Fonds Dr. Daniël De Coninck, beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Het Fonds Dr. De Coninck investeert in een sterke, warme eerstelijnszorg. Een zorgzame buurt komt er namelijk niet vanzelf. Lokale actoren, buurtbewoners, verenigingen, lokale overheid en zorgverstrekkers moeten leren samenwerken en zien wat de buurt kan doen en waarvoor professionele zorg nodig is.
Burchtje
Ilse Noens moet haar idee nog in de ideeënbox aan de apotheek deponeren. Andere buurtbewoners deden het al wel, zeggen Leen De Boeck, Achiel Dumon, Jef Willebrords en Sofie Tirez, de vier studenten Sociaal-Cultureel Werk van de UCLL Hogeschool die met hun idee voor de box Zorgzaam Terbank op gang trekken. Deze en andere acties zijn een manier van de UCLL, die haar gebouwen aan de rand van de wijk heeft, om iets terug te doen.
“We wilden niet zomaar binnenvallen in deze wijk met onze eigen plannen om bewoners dichter bij elkaar te brengen,” zegt Leen. “Het is niet aan ons om te bepalen hoe zij van hun wijk een Zorgzame Buurt kunnen maken. We willen het hun zelf vragen.” Al na een paar dagen zat het eerste strookje in de bus: een vraag om collectieve moestuinen in de wijk. Op 13 december gaat de bus open en worden alle ideeën besproken tijdens een buurtvergadering. Om bewoners warm te maken voor dit evenement, doen de studenten de wijk aan met een soepkar die op verschillende plaatsen halthoudt en bewoners de kans geeft om een babbeltje te slaan en hun idee te deponeren. De soep wordt gemaakt in het soepatelier van Alvinnenberg. “Alvinnenberg is op dit moment nog een burchtje in de wijk,” zegt coördinator Flore Van Assche. “We willen inpikken op leuke initiatieven die verbinding maken met de buurt, en waarbij we de krachten van onze mensen centraal stellen. Onze mensen zijn net zo goed bewoners van de wijk, die hun steentje kunnen en willen bijdragen.”
Draagkracht
In januari krijgen de bewoners van vijf straten vrijwilligers van Zorgzaam Terbank op huisbezoek. “Zij polsen wat bewoners belangrijk vinden, wat ze nodig hebben en welke talenten ze hebben”, zegt Elke Peersman. Om de buren te matchen en andere activiteiten op te zetten werken veel partners mee aan dit initiatief van Stad Leuven in samenwerking met Zorg Leuven en Zorgzaam Leuven: Alvinnenberg, Samana, UCLL, ACHG, School Terbank Egenhoven, Ons Zorgnetwerk, OCMW Leuven, Witgele Kruis, Familiehulp, Khobra, Rimo en de buurtbewoners zelf. Er wordt ook samengewerkt met de Huisartsenkring KU Leuven om te bekijken hoe je een informeel netwerk opzet rond kwetsbare ouderen.
“Het is leuk om te zien hoe hier twee bewegingen samenkomen: de stad die verbindende initiatieven een duwtje in de rug geeft en burgerhulp van onderuit,” zegt Elke Plovie van UCLL en lid van de stuurgroep. “Maar overheden moeten wel oog blijven hebben voor de draagkracht van burgers.” Mensen blijven langer thuis wonen, waardoor de zorg die ze nodig hebben vaak te complex is om opgevangen te worden door vrijwilligers. Dat betekent evenwel dat buren niets voor elkaar kunnen doen. “Het is zaak om in te zetten op kleine, haalbare dingen waarmee ze voor elkaar het verschil maken.”
Copyright foto: Daisy Daisy