Co-creatie over eenzaamheid: eyeopener voor eerstelijnsprofessionals
Met de keuze voor eenzaamheid voor het project ‘HealthLi Buurtkompas’ over gezondheidsvaardigheden zit Hogeschool Thomas More in het brandpunt van de corona-actualiteit. Het resultaat van dit cocreatietraject met hulpverleners en burgers zijn drie gidsen over eenzaamheid, voor de brede bevolking, zorg- en welzijnsprofessionals en organisaties.
Terwijl er voor thema’s die lijf en leden aangaan al veel informatie voorhanden is, blijkt dat veel minder het geval te zijn voor psychische kwetsbaarheid. Dat was de vaststelling tijdens de eerste werksessie die Joke Coussement, onderzoekster voor Hogeschool Thomas More, organiseerde met de partners uit de eerstelijnszone ‘Pallieterland’: huisartsen, apothekers, andere zorg- en welzijnswerkers en lokale besturen. Nochtans moet je eerst de juiste informatie in handen hebben voor je ze kan begrijpen en toepassen om je gezondheid te verbeteren.
Coussement wilde samen met deze partners een ondersteuningspakket uitwerken om gezondheidsvaardigheden te versterken bij een kwetsbare doelgroep en dit met de steun van het Fonds Dr. Daniël De Coninck. Anderhalf jaar later ligt het resultaat van dit traject er bijna: drie gidsen over eenzaamheid. Eén voor burgers, één voor hulpverleners in de eerste lijn, één voor organisaties. Doel: het taboe doorbreken, mensen toegankelijke informatie geven en op weg zetten naar hulp, en professionals daarbij helpen.
“Gezondheidsvaardigheden moet je aanpakken op verschillende niveaus,” zegt Coussement. “Je kan dat niet alleen bij het individu leggen. We wilden daarom ook samen zoeken hoe we de hele omgeving sterker kunnen maken.” Na een omgevingsanalyse en een onlinebevraging over behoeften en doelgroepen werd de werkgroep uitgebreid om het draagvlak te vergroten. Op basis van haar voorstellen koos de Zorgraad van de eerstelijnszone het thema eenzaamheid. Samen met burgers die kampen met eenzaamheid gingen de partners uit de eerstelijnszone in twee cocreatiesessies op zoek naar wat de gezondheidsvaardigheden van burgers op het vlak van eenzaamheid kan versterken.
Door de coronacrisis verliepen de werksessies noodgedwongen online. “Dat heeft voor dit thema goed gewerkt omdat de burgers die deelnamen anoniem konden blijven. Sommigen deden dat ook, anderen kwamen na een tijdje los en wilden zelfs in beeld.” De gemeenschappelijke sessies waren een eyeopener voor de zorg- en welzijnsprofessionals. Uit de reacties van burgers bleek duidelijk hoe ondoorzichtig het zorg- en welzijnslandschap is voor hen. “Hoe moeilijk het is om te weten wat waarvoor staat en de weg te vinden naar de juiste hulp. Daar is veel werk aan de winkel.”
Beginnen bij het begin dus, met toegankelijke en duidelijke informatie over het thema. De gids voor burgers geeft informatie over eenzaamheid en verbindende initiatieven, naast telefoonnummers en adressen waar mensen terechtkunnen om over gevoelens van eenzaamheid te praten en voor professionele hulp. De gids voor hulpverleners geeft tips om eenzaamheid bespreekbaar te maken, eerste hulp te bieden en door te verwijzen waar nodig. De derde gids biedt informatie over wat lokale besturen en organisaties kunnen doen om gezondheidsvaardigheden bij eenzaamheid te versterken.
Burgers, hulpverleners, lokale besturen en welzijnsorganisaties konden nadien feedback geven op de inhoud en de toegankelijkheid van de gidsen. “We merken dat deze gidsen al een goede start kunnen zijn om samen eenzaamheid aan te pakken in een eerstelijnszone,” zegt Coussement. “De vraag rijst wel in welke mate de taal, de vormgeving en de inhoud laagdrempelig genoeg zijn voor anderstaligen en laaggeschoolden. Terwijl zij net dubbel risico lopen, zowel op lagere gezondheidsvaardigheden als op psychische kwetsbaarheid.” Coussement hoopt op een vervolgtraject dat deze doelgroepen nog scherper stelt.
Dit voorjaar loopt de pilootfase. Een testgroep moet in mei aangeven of ze de gidsen gebruikt hebben en waarvoor, en of ze stappen hebben gedaan nadien. Daarna volgt een reflectie op het volledige project: hoe werden doelgroep en thema gekozen, hoe verliep de co-creatie. “We willen komen tot een adviesrapport met een methodiek waar andere eerstelijnszones mee aan de slag kunnen gaan.”
Gesteund initiatief in 2019 – Projectoproep ‘Versterken van gezondheidsvaardigheden in de eerste lijn’
Contact:
Joke Coussement – Onderzoeksgroep Mobilab&Care
014 56 23 28
Kleinhoefstraat 4, 2440 Geel
Leen Haesaert – Onderzoeksgroep Memori
015 369 300
Zandpoortvest 60, 2800 Mechelen
