Enchanté: hartelijk netwerk van handelaars en burgers voor de buurt
Veel burgers sluiten de ogen niet voor de problemen in hun wijk. Alleen weten ze niet altijd hoe ze medeburgers kunnen helpen. Enchanté is een netwerk van handelaars en burgers dat diensten aanbiedt aan wie er behoefte aan heeft en dat burgers stimuleert om te zorgen voor elkaar.
Wat gebeurt er wanneer een straathoekwerker, een handelaar, een psycholoog, een sociaal regisseur van de stad, een voormalige thuisloze en drie andere enthousiastelingen samenzitten? Dan krijg je vzw Enchanté, een burgerinitiatief dat in 2017 begon in Gent en ondertussen al in vier Vlaamse steden – naast Gent ook nog Sint-Truiden, Roeselare en Leuven – en in Brussel actief is.
Uitgestelde diensten
“Enchanté is een netwerk van hartelijke handelaars en burgers die kleine diensten aanbieden aan mensen die daar behoefte aan hebben,” zegt Bart Cleymans van het kleine professionele team achter Enchanté. Het gaat om basisdiensten zoals een stopcontact om de telefoon op te laden, een glas water, een praatje, een kwartiertje met de krant, maar ook om uitgestelde diensten.
Burgers kopen zo’n uitgestelde dienst – een kop koffie, een maaltijd, een knipbeurt, een brood, een cultuurticket. Andere burgers die deze dienst nodig hebben maar op dat moment niet kunnen betalen, vinden bij de deelnemende handelaars de beschikbare bonnen, kiezen er eentje en vragen om de dienst.
Vertrouwen
Registreren hoeft niet. “Iedereen kan gewoon binnengaan bij onze handelaars en vragen om een basisdienst of uitgestelde dienst. ‘Wordt daar dan geen misbruik van gemaakt?’ horen we soms. Nee, wij gaan uit van vertrouwen. We vertrekken vanuit een bepaalde naïviteit: dat mensen die iets vragen, dat ook gewoon nodig hebben.”
Sommige handelaars springen enthousiast op de kar, anderen hebben geen interesse. “Er is altijd angst. Stel dat het fout gaat. Stel dat we overspoeld worden. Stel dat de klanten er last van hebben. Maar dat is niet het geval. We zijn nu drie jaar actief in Gent, als dat echt een probleem was, hadden we nu geen enkele hartelijke handelaar meer over.”
Kwetsbaar mogen zijn
De diensten zijn voor Enchanté ook niet het belangrijkste, al zijn ze dat zeker wel voor de kwetsbare gebruikers ervan. “We willen hen vooral uit hun dagelijkse patroon krijgen, en verbinding helpen te maken met andere mensen en met andere locaties in de stad. De andere burgers willen we er bewust van maken dat er kwetsbare mensen zijn in hun buurt, en dat die er ook mogen zijn.”
Drempels verlagen doet Enchanté dus in twee richtingen. “Burgers zien wel dat sommige mensen in hun wijk of stad het moeilijk hebben, maar ze weten niet hoe ze kunnen helpen. We geven hun met de uitgestelde diensten een relatief makkelijke manier om bij te dragen. Wat is voor velen onder hen die ene koffie in de maand?”
Draaischijf
Enchanté fungeert daarbij als draaischijf, als facilitator tussen de stakeholders, de handelaars, de sociale partners, de burgers die samen dat netwerk in de stad vormen. “In Gent bekijken we nu hoe we op wijkniveau, via lokale verenigingen, burgers in dit verhaal kunnen meenemen. De afstand tussen burgers en sociale organisaties waar ze zelf geen beroep op doen is groot. We willen partnerschappen op wijkniveau stimuleren zodat burgers diensten kunnen contacteren wanneer ze zien dat iemand hulp nodig heeft.”
De acht oprichters van Enchanté kenden wel Le Carillon in Frankrijk dat volgens hetzelfde principe werkt. Maar dat richt zich alleen op daklozen. “Wij zien het veel ruimer,” zegt Cleymans. Het is proberen, tegen de muur lopen en weer voortdoen. Sinds januari is Enchanté erkend door de Vlaamse overheid. “We hebben moeten leren focussen. Van alle kanten trekken ze aan onze mouw om projecten op te zetten, maar daar hebben we de organisatie niet voor. We zetten vooral in op het uitbouwen van het netwerk in meer steden en gemeenten.”
Inventief tijdens corona
Daar kwam het voorbije jaar corona bij. Enchanté draait om netwerken van handelaars die het voorbije jaar vaak de deuren moesten dichthouden. Inventief zijn dus. Handelaars die afhaalmaaltijden of -drankjes voorzien kunnen uitgestelde diensten blijven aanbieden. “Daar wordt nog altijd gul gebruik van gemaakt.” Met Kerst werden via sociale organisaties 700 kerstpakketten verdeeld met naast een feestmaaltijd en een cadeautje, ook een dessert en een handgeschreven kerstkaartje gemaakt door gewone Gentenaars voor gewone Gentenaars.
Enchanté zette ook een samenwerking op met de straathoekwerkers van de stad Gent, andere sociale partners en Treckhostel. Via Facebook werd opgeroepen om ‘een uitgesteld bed’ te kopen waar dak- of thuisloze mensen drie tot vijf nachten tot rust kunnen komen. “Meer dan 20.000 euro hebben we toen opgehaald in twee oproeprondes. Het fijne is dat je niet alleen geld aan het inzamelen bent en mensen aan een bed helpt, je creëert ook bewustzijn.”
Niet alles op overheid afschuiven
Want Enchanté gaat niet over geld. “Laat ons voor elkaar zorgen in de brede zin van het woord, liefst zo dicht mogelijk bij elkaar in de buurt, de persoon die naast ons woont of die in onze wijk woont.” Dat is geen excuus voor de overheid om haar taak niet op te nemen. “Zij moet zorgen dat de nodige diensten toegankelijk zijn. Maar omgekeerd is het ook niet de bedoeling dat burgers alles alleen op de overheid afschuiven. De hele gemeenschap moet de krachten bundelen.”
Contact: Marie Haspeslagh
[email protected]