Iedereen gezondheidsvaardig: niet gewoon jaknikken bij de dokter

Iedereen gezondheidsvaardig: niet gewoon jaknikken bij de dokter

Niet iedereen vindt blindelings de weg in de gezondheidszorg. In vier cocreatieve workshops brengt het project Iedereen Gezondheidsvaardig in Roeselare eerstelijnswerkers dichter bij kwetsbare doelgroepen die struikelen over de drempels naar eerstelijnszorg- en hulp.

De projectpartners ARhus Kenniscentrum, Open School, iDROPS, AZ Delta, Stad Roeselare en Logo waren nog maar net begonnen met de cocreatieve lessenreeksen voor kwetsbare doelgroepen, toen het coronavirus het land lamlegde. Covid-19 maakte meteen scherp duidelijk welke de inzet is van het project Iedereen Gezondheidsvaardig. Er deden veel cowboyverhalen de ronde die je met stevige gezondheidsvaardigheden makkelijker kan doorprikken.

“Er kwam een gigantische stroom aan informatie op mensen af, zeker in die eerste weken van de crisis,” zegt Bert Vergote van ARhus. “Niet voor alle mensen bleek het even evident te zijn om door de bomen nog het bos te zien, of om in te schatten of de bron van die informatie wel betrouwbaar was. Hoe kunnen mensen de coronamaatregelen naleven als de informatie voor hen klinkt als Chinees?”

Iedereen Gezondheidsvaardig moest dus snel schakelen en het oorspronkelijke project nog maar eens aanpassen. “We waren vertrokken vanuit de signalen die we kregen dat bepaalde kwetsbare doelgroepen met beperkte gezondheidsvaardigheden niet zomaar vlot de weg vinden in de gezondheidssector.” Als bijvoorbeeld een huisarts zegt dat ze een specialist moeten raadplegen voor verder onderzoek, lopen ze vast, brieven van hulpverleners begrijpen ze niet. “Hoe meer we zochten hoe meer kinken in de kabel we vonden.”

Met de steun van het Fonds Dr. Daniël De Coninck organiseerden de projectpartners vier reeksen van zes tot zeven workshops in Roeselare voor kwetsbare doelgroepen. “We brengen mensen rond de tafel om te praten over wat ze ervaren en wat er moeilijk loopt. Die ervaringen en vragen leggen we dan voor aan mensen uit de eerste lijn om met hen te bekijken hoe het beter kan.”

Eerst was het de bedoeling om de workshops in verschillende wijken van de stad te organiseren. “Maar al snel bleek dat niet iedereen zorg zoekt in de eigen wijk. Mensen hebben bijvoorbeeld hun huisarts in een andere wijk. Roeselare is ook niet groot genoeg om in elke wijk alle voorzieningen te hebben en bovendien waren ook de brugfiguren, de maatschappelijk werkers die ons hielpen om deelnemers te vinden, niet gebonden aan één wijk.”

De partners merkten ook al snel dat ze een onderscheid moesten maken tussen mensen met en zonder migratieachtergrond. “Er zijn andere behoeften. Bij mensen zonder migratieachtergrond gaat het over dingen als derde betaler, bij wie kan je waarvoor terecht. Voor mensen met een migratieachtergrond gaat het over vertrouwen. Ze hebben minder een band met de eerste lijn. Voor een aantal is er ook het taalprobleem, zeker voor medische termen. Die verschillende noden maakten het moeilijk om met beide groepen tegelijk te werken.”

Ze beslisten na de eerste reeks om twee aparte groepen te maken. En toen kwam corona. “Plots was er maar één thema waar iedereen van wakker lag.” De lockdown legde bovendien de workshops stil. Een medewerker van Open School, dat de leersessies begeleidt, hield via Whatsapp en Messenger contact met de deelnemers. “Ze hield zo de vinger aan de pols en beantwoordde hun vragen.”

In het najaar werd opnieuw gestart, deze keer met kleinere groepen. “Er lag hen veel op de lever.” Want de workshops vertrekken vanuit hun vragen en ervaringen. “We hebben opengelaten hoe ze gezondheidsvaardigheden interpreteren. Het ging vooral om prangende problemen waarvoor ze nu een oplossing nodig hebben. Aan preventie komen ze nog niet toe. In het begin liep die uitwisseling niet altijd zo vlot. Ze waren het niet gewend dat aan hen gevraagd werd wat zij dachten, zeker niet in de medische context. Maar ze ervaarden het als zeer waardevol.”

Tijdens een van de workshops formuleerde een huisarts heldere antwoorden op hun vragen. “Ze kregen uitleg die ze anders niet kregen, stelden vragen die ze anders niet durfden stellen. Ze kregen een arts voor zich die meegaf dat het oké is om vragen te stellen, dat een arts er niet enkel is om een oorzaak te zoeken voor een medisch probleem, maar ook om je te doen begrijpen waarom dit de oorzaak is.”

Dit voorjaar volgt nog een laatste lessenreeks met mensen met een migratieachtergrond. In juni stelt de werkgroep de resultaten van het project Iedereen Gezondheidsvaardig voor tijdens een studieavond voor eerstelijnshulp- en welzijnswerkers over gezondheidsvaardigheden. “Hoe kunnen ze detecteren op welk niveau een patiënt zit? Of ze de boodschap begrepen hebben? Welke inspanningen ze kunnen doen?” Nadien komt nog een eindrapport dat de methodiek evalueert.

“Eerstelijnswerkers zijn zich niet altijd bewust van de drempels die mensen ervaren. Voor hen lijkt het evident waar je terecht kan, hoe je informatie moet interpreteren. De grootste les die we meenemen uit dit project: alles begint bij het bewustzijn dat niet iedereen over dezelfde gezondheidsvaardigheden beschikt.”

Gesteund initiatief in 2019 – Projectoproep ‘Versterken van gezondheidsvaardigheden in de eerste lijn’

Contact:
Bert Vergrote: [email protected]
De Munt 8, 8800 Roeselare
Website ARhus