Be.Hive: korf vol ideeën voor een efficiënte eerste lijn
Een bijenkorf is niet het werk van één bij, maar van vele duizenden samen. Zo wil Be.Hive, de Franstalige interdisciplinaire leerstoel voor de eerste lijn, expertise en kennis van eerstelijnsspelers bundelen en het debat aanzwengelen voor een stevige eerste lijn in Brussel en Wallonië.
De leerstoel is niet alleen een consortium van drie universiteiten (ULB, UCLouvain, Uliège) en drie hogescholen (HELB, Henallux, Haute Ecole Léonard de Vinci) in Franstalig België, maar vormt ook een netwerk met burgers, professionals en beleidsmakers. De bedoeling is om een gemeenschappelijke visie te ontwikkelen voor de eerste lijn met alle betrokken partijen. Dit moet niet alleen kwaliteitsvolle zorgen opleveren voor mensen die in hun thuisomgeving hulp en zorg nodig hebben, maar ook een betere gezondheid voor personen en gemeenschappen. De leerstoel wil gezondheidspreventie en -promotie de plek geven die ze verdienen.
Bottom-up
Franstalig België heeft nog niet de gestructureerde eerstelijn die Vlaanderen al heeft, met de organisatie sinds 2017 in eerstelijnszones. Ze kijken dus met belangstelling naar wat er over de taalgrens gebeurt, maar trekken er ook lessen uit voor hoe ze de gemeenschappelijke visie in het eigen landsdeel organiseren. “De aanpak in Vlaanderen wordt beleefd als top-down, wij willen bottom-up werken,” zegt Thérèse Van Durme van het Onderzoeksintituut Gezondheid & Samenleving (UCL).
“Op basis van een gemeenschappelijke literatuurstudie over de eerste lijn, in Wallonië en Brussel maar ook internationaal, hebben we eerst een overzicht gemaakt van de elementen die de eerste lijn versterken. In een tweede fase hebben we een bevraging georganiseerd van tien doelgroepen, onder wie patiënten, mantelzorgers, professionele zorgverleners of beleidsmakers, om te peilen naar de sterktes en zwaktes van de huidige eerste lijn.” Bijna 6.000 mensen hebben geantwoord op de eerste vragenlijst in oktober 2019. De eerste resultaten worden besproken met de doelgroepen in discussieworkshops in december. Deze vinden plaats op verschillende plekken in Brussel en Wallonië om voldoende rekening te houden met verschillen in omstandigheden.
Dialoog centraal
Een belangrijk thema van deze oefening is dat van de doelgerichte zorg, waarbij de wensen en de doelen van patiënten centraal staan. Want een dialoog met de patiënt kan medische zorgen doeltreffender maken en zelfs onnodig ingrijpen vermijden. “Met ouders die aarzelen om te vaccineren bijvoorbeeld bereik je meer door een gesprek aan te gaan over wat voor hen belangrijk is, dan door hun bezwaren van tafel te vegen.”
Mensen hebben hun eigen gezondheid in handen, met de professionals als partner. Dat maakt van gezondheidsvaardigheden en digitale vaardigheden een ander thema. Nog zo’n thema: task shifting, waarbij de onderzoekers peilen naar de voor- en nadelen van een verschuiving van taken in de eerstelijnszorg op basis van competenties, zoals vaccinaties door apothekers. De resultaten van de bevraging zijn de basis voor de volgende fase, waarin die verder worden uitgediept. Zo kunnen het onderzoek en het onderwijs over de eerste lijn vorderingen maken.
Ambitieuze toekomstagenda
Eerstelijnsspelers gaan namelijk in een eerste tijd in de discussieworkshops aan de slag, volgens de methode van het World Café. Met deze methode wordt in kleine groepjes, onder leiding van een moderator, over een thema gediscussieerd, waarbij de groep na een half uur doorschuift en de nieuwe groep doorwerkt op de bevindingen van de vorige groep. De resultaten worden gebundeld.
De bedoeling is te komen tot een eerste witboek voor zorgverleners, onderwijs en beleidsmakers, over wat al bestaat aan bestaande en toekomstige goede praktijkvoorbeelden, “zodat niet telkens het warme water moet worden uitgevonden en rekening gehouden wordt met verschillen in omstandigheden”, over hoe dat ondersteund kan worden, en welke remmen daarvoor uit de weg geruimd moeten worden.
“Het terrein voor het actieonderzoek van de eerste lijn is enorm groot. Voor Be.Hive is dit een begin. We willen ontdekken, de discussie opentrekken en ruimte geven aan nieuwe ideeën met de stakeholders.” Het werk van Be.Hive wordt op de voet gevolgd en mee gevoed door het stuurcomité van de leerstoel dat bestaat uit de vertegenwoordigers van zestien beroepen van de eerste lijn, samen met patiënten- en mantelzorgersverenigingen, beleidsmakers inzake gezondheid, leerkrachten en de Koning Boudewijnstichting. Her wordt ook opgevolgd door internationale experts van de eerste lijn.
Be.Hive wil uitendelijk komen tot een ambitieuze agenda voor onderzoek en onderwijs over de eerste lijn om deze kennis te delen met beleidmakers en het brede publiek. Het witboek zal samen met de resultaten van het onderzoek worden voorgesteld tijdens een publieksevenement in mei 2021.
Gesteund initiatief 2019-2023 ‘Leerstoel voor de Eerste Lijn’