Blinde vlek van zorginfecties in de thuiszorg inkleuren
Patiënten gaan steeds sneller naar huis na een verblijf in het ziekenhuis. Het doet ze deugd om in hun vertrouwde omgeving op krachten te komen. Maar medische zorgen bij de patiënt thuis brengen nieuwe risico’s met zich mee, in de eerste plaats zorginfecties.
Zorginfecties zijn een blinde vlek: er zijn weinig gegevens beschikbaar, en over de omvang van het probleem tasten we in het duister. Met de steun van het Fonds Dokter Daniël De Coninck ging Sciensano op zoek naar een definitie van zorginfecties in de thuiszorg, identificeerde het de risicofactoren en deed het aanbevelingen voor infectiepreventie en -bestrijding bij mensen thuis.
Hele eerste lijn meekrijgen
“De bezorgdheid voor de preventie van zorginfecties is er altijd al geweest,” zei Christine Ory, directrice van de afdeling verpleegkundige zorgen bij de thuiszorgdiensten van Luik-Hoei-Borgworm, op een panlegesprek tijdens de conferentie ‘Healthcare-associated infections in home care’ op 23 oktober in Brussel. “Al van bij de opleiding krijg je het belang van het voorzorgsprincipe mee.”
Verpleegkundigen zijn zich scherp bewust van het belang van de preventie van zorginfecties. Maar in de eerste lijn zijn er niet alleen thuisverplegers aan de slag, maar ook bijvoorbeeld kinesisten, ergotherapeuten of gezinshulp. “Wij nemen voorzorgsmaatregelen en dan zie je dat anderen dat niet doen,” zei Nele Verpaelst, verpleegexpert wondzorg en infectiepreventie van het Wit-Geel kruis. “We moeten de hele eerste lijn meekrijgen.”
Speelgoed in de badkamer
In de studie identificeerde Sciensano de risicofactoren voor zorginfecties in de thuiszorg, waaronder handhygiëne, de hygiëne van de patiënt, invasieve hulpmiddelen en het gebrek aan kennis bij patiënten en zorgverleners over hoe infecties te voorkomen. Zorgverleners geven aan dat ze behoefte hebben aan concrete maatregelen en richtlijnen om zorginfecties in de thuiszorg te voorkomen en te bestrijden. Er bestaan veel nationaal en internationaal erkende richtlijnen, maar die zijn op maat van ziekenhuizen. Het is zaak om die te vertalen naar de thuiszorg.
“Elke thuissituatie is anders, elke thuissituatie is uniek,” zei Carine Cloodts, huisarts in Ranst en lid van raad van bestuur van Domus Medica. Ze is niet af te dwingen en niet te beheersen. “Je kan niet zomaar de richtlijnen van het ziekenhuis overnemen. Een ziekenhuis is een gecontroleerd milieu. In de thuissituatie sta je in de slaapkamer soms met je buik tegen het bed en met je rug tegen kartonnen dozen of ligt de badkamer vol speelgoed.” Isoleren bijvoorbeeld is dan veel moeilijker dan in een ziekenhuis, zegt Nele Verpaelst. “Thuisverpleegkundigen kunnen niet zomaar klakkeloos alles overnemen wat een ziekenhuis in dat geval doet.”
Communicatie
Voor de preventie van zorginfecties blijkt ook de communicatie tussen ziekenhuizen en eerstelijnsgezondheidswerkers essentieel te zijn. “Als we van bij het begin over juiste en volledige informatie beschikken kunnen we goed werken,” zei Christine Ory. “Zoniet beginnen we met een achterstand. Maar er schort nog heel wat aan die communicatie tussen eerste en tweede lijn, en nadien binnen de eerste lijn.” Het multidisciplinair overleg, waar de zorg wordt afgestemd, biedt mogelijkheden. Carine Cloodts ziet ook wel wat in het idee van een case manager die de communicatie tussen de verschillende hulpverleners stroomlijnt. Die kan de vinger aan de pols houden, afspraken opvolgen en snel optreden bij problemen.
Daarnaast blijkt er een grote behoefte te zijn aan toezicht en melding van zorginfecties in de thuiszorg. Op basis daarvan kan werk gemaakt worden van een vorm van permanent toezicht, dat kan dienen voor een degelijk preventiebeleid. Ook de opleiding van zorgverleners, met de behoefte aan creatief en interactief lesmateriaal, en de ondersteuning en begeleiding van patiënten en mantelzorgers kwamen aan bod. Carine Cloodts: “Er is ook nood aan informatiecampagnes over het belang van infectiepreventie. Er kan een extra luik over preventie van infecties worden toegevoegd aan de EHBO-cursus die zoveel mensen volgen. Want in het ziekenhuis is de patiënt afhankelijk van de zorg die het ziekenhuis biedt, thuis is hij zelf mee verantwoordelijk.”
Meer lezen? Rapport ‘Epidemiology and public health: Healthcare-associated infections in home care’