Vlaamse kennishub voor de eerste lijn

Terug naar overzicht

Vier universiteiten, zes hogescholen, één missie: de Academie voor de Eerste Lijn kreeg op 24 oktober 2019 haar officiële startschot met een symposium in Brussel. De kennishub wil op korte termijn voor onderwijs en professionals handvaten klaar hebben voor een sterke eerstelijnszorg.

Deze Academie voor de Eerste Lijn kwam tot stand dankzij de steun van het Fonds Dr. Daniël De Coninck, dat 2,5 miljoen euro uittrekt voor vijf jaar. De Academie, gestart als interdisciplinaire leerstoel, wil de eerste lijn in Vlaanderen versterken. Ze doet dat door de capaciteit van onderzoek en onderwijs samen te brengen in het platform van de Academie, en door de sector zelf te versterken aan de hand van opleiding en training, nieuwe tools, stappenplannen en andere producten die professionals van de eerste lijn handvaten geven.

Snel schakelen
“Dit netwerk kan, omwille van de expertise die het al in huis heeft, snel beginnen en snel schakelen,” zegt Roy Remmen, hoogleraar huisartsgeneeskunde van de Universiteit Antwerpen, die samen met Dr. Emily Verté (VUB) het consortium van vier universiteiten (VUB, UA, UGent, KUL) en zes hogescholen (Hogeschool Gent, Karel de Grote-Hogeschool, Arteveldehogeschool Gent, Thomas More Hogeschool, UCLL en VIVES) trekt. Naast deze onderzoeks- en onderwijspartners zijn ook het Vlaams Platform en het Wit-Gele Kruis partnerorganisaties. “Dit laat toe om snel in te spelen op de nieuwe eerstelijnszones en producten aan te bieden om ze te versterken.”

De financiële steun die het Fonds Dr Daniël De Coninck voor de Academie voor de Eerste Lijn en haar Franstalige tegenhanger Be.Hive ter beschikking stelt, geven een enorme impuls aan de eerste lijn in Vlaanderen. “Het samenbrengen van de capaciteit voor onderwijs en onderzoek, over alle disciplines heen, is uniek in België en het is eigenlijk ook op internationaal vlak redelijk zeldzaam, toch op deze grote schaal,” zegt Dr. Emily Verté.

Vertaalslag
De Academie zet drie thema’s centraal – doelgerichte zorg, zelfmanagement en interprofessionele samenwerking – die het resultaat zijn van een intensief voortraject met alle stakeholders. “We hebben vastgesteld dat er een mismatch is tussen vraag en aanbod voor de eerste lijn op dit moment. De complexiteit van zorgen neemt toe, maar mensen willen zo lang mogelijk thuis verzorgd worden. Hoe zorgen we ervoor dat het aanbod daar goed op aansluit?” zegt Verté.

Doelgerichte zorg vertrekt vanuit de levensdoelen van de patiënt; van daaruit worden de zorgdoelen en de keuzemogelijkheden bepaald. Dit gesprek voeren is een belangrijke opdracht voor de eerste lijn. “We willen snel de vertaalslag maken naar het onderwijs en naar professionals,” zegt Roy Remmen. Er worden niet alleen werkpakketten uitgewerkt, de bedoeling is ook om “change agents op te leiden die deze nieuwe methodieken kunnen verspreiden onder collega’s”.

Samen met goede interprofessionele samenwerking en sterker zelfmanagement zodat de patiënt zelf de verantwoordelijkheid voor zijn zorg in handen kan nemen, kom je uit bij inclusieve, persoonsgerichte zorg. “En dit voor gematigd complexe problemen, niet voor extreme zorgproblematieken, zodat je nog evolutie kan creëren, en je dit in buurten zelf kan toepassen,” zegt Verté.

Cocreatie
Elke partner heeft een eigen specialisatie, maar in het netwerk worden de verschillende invalshoeken samengebracht in interdisciplinaire onderzoeksafdelingen, telkens getrokken door één partner.  Voor de samenstelling van de teams is rekening gehouden met evenwichten: tussen hogescholen en universiteiten, jong en oud, verschillende expertises. De zes afdelingen: analyse van de gaten in het huidige aanbod (Arteveldehogeschool), evaluatie en implementatie van eerstelijnsinterventies (VUB en UA), doelgerichte zorg (UGent), zelfmanagement (KUL), interprofessionele samenwerking (UA) en onderwijs en opleiding (UCLL), met een onderzoeksluik en een opleidingsluik waarbij didactische onderzoekstrajecten en tools worden uitgewerkt.

Deze cocreatie is essentieel, niet alleen onder de academische partners maar ook met andere stakeholders zoals patiënten en mantelzorgers. “Ze zijn van bij het voortraject systematisch betrokken en waren structureel mee aan zet in elke fase van het traject. Door alle stakeholders nauw te betrekken vergroten we de kans op implementatie. Bovendien kan dit helpen participanten te rekruteren voor de onderzoeken van onze doctoraatsstudenten.”

Paradigmashift
De Academie wil zoals Remmen al aangaf, snel tot resultaten komen. Verté: “Na vijf jaar willen we concrete instrumenten hebben om toe te passen in de praktijk. De cultuurverandering naar een persoonsgerichte zorg vanuit de verschillende levensdomeinen kunnen we niet in vijf jaar bewerkstelligen. Zo’n paradigmashift vraagt veel tijd. We kunnen wel komen tot concrete instrumenten die we uitgetest hebben in een pilootfase en die klaar zijn voor gebruik.”

Op 24 oktober werd het officiële startschot gegeven voor de Academie van de Eerste lijn, op een symposium in Brussel. Remmen: “We telden meer  dan 200 inschrijvingen, van leden van het netwerk zelf en van de overheid maar ook uit het werkveld. We wilden van deze launch van de leerstoel gebruikmaken om aan het publiek te tonen wie we zijn. Onze doctoraatsstudenten hebben de werkpakketten toegelicht en de Arteveldehogeschool stelde al één onderwijsproduct voor. De Academie wordt hét middel om al deze nieuwe producten aan de man te brengen. ”

Gesteund initiatief 2019-2023 ‘Leerstoel voor de Eerste Lijn’

Website Academie Voor de Eerste Lijn

Terug naar overzicht